21 آبان 1388 / 24 ذی القعده 1430 / 12 نوامبر 2009

علي اسفندياري متخلص به نيما يوشيج در دهكده يوش در مازندران به دنيا آمد. در 12 سالگي به همراه خانواده به تهران رفت و پس از مدتي زبان فرانسه و عربي را فرا گرفت. او به تشويق استادش نظام وفا سرودن شعر را آغاز كرد و بر اثر آشنايي با زبان و ادبيات فرانسه، راهي تازه در برابرش آشكار شد. مطالعات و تحقيقات او در اين زمينه به ثمر نشست و او سبكي تازه را در شعر در پيش گرفت. رويدادهاي اجتماعي سال‏هاي 1300 و 1301ش، نيما را به كناره‏گيري از مردم و زندگي در ميان جنگل‏ها دامان طبيعت و هواي آزاد كشاند و آنجا بود كه منظومه افسانه را سرود. اين منظومه، به عنوان مهم‏ترين اثر نيما ، حد فاصلي است بين دنياي شعر قديم و دنيايي كه نيما بعدها در شعر به وجود آورد؛ و مي‏توان آن را نقطه عطف و مقدمه و آغازي براي شعر فارسي معاصر دانست. در شعر نيما وزن و قافيه در همه جا به تناسب به كار گرفته شده است. شعر آزاد نيمايي ، تفاوت‏هاي آشكاري با شعر سنّتي داشته، از لحاظ عاطفي، بيشتر جنبه اجتماعي و انساني دارد. او از لحاظ زبان، هر كلمه‏اي را در شعر نو به كار مي‏بُرد با اين شرط كه با كلمات مجاور، مهجور، بيگانه و ناسازگار نباشد. از نيما يوشيج به غير از مجموعه اشعار، آثار ديگري نيز به چاپ رسيده كه داستان‏ها، اشعار و قصه براي كودكان، يادداشت‏ها و نامه‏ها و آثار تحقيقي از آن جمله‏اند. اما مهم‏ترين اثر اين شاعر نوپرداز ايراني، افسانه نام دارد. نيما سرانجام در سال 1338 ش در 64 سالگي در تهران درگذشت و در امامزاده عبداللَّه تهران دفن شد. سي‏وچهار سال بعد در دي ماه 1372، با تلاش مردم نور و يوش، پيكر نيما از محل دفن به زادگاهش در يوش منتقل گرديد.
پس از گسترش جنگ جهاني اول در شرق اروپا و قلمرو امپراتوري عثماني، انگلستان كه در صدد تجزيه اين امپراتوري بود، به دست اندازي در كشور عراق كه جزو دولت عثماني بود، پرداخت. مجتهدان بزرگ شيعه مقيم عراق، هر چند از سياست‏هاي عثماني نسبت به شيعيان ناخشنود بودند، در مقابل تجاوز بيگانه به پاخاستند. آخوند ملا محمدكاظم خراساني كه در حوادث لشكركشي روسيه به ايران، حكومت وقت روسيه را تهديد به اعلام جهاد نموده بود، نقش مهمي در مبارزات شيعي بر ضد بيگانگان ايفا كرد. پس از وي بزرگاني نظير شيخ مهدي خالصي، سيدمهدي حيدري، سيدمصطفي كاشاني و شيخ محمدتقي شيرازي، رهبري مذهبي را بر عهده گرفتند و در اين ايام كه انگلستان تهاجم گسترده‏اي به عراق آغاز كرده بود، فتاواي كوبنده‏اي در لزوم جنگ و جهاد با كفّار صادر نمودند. هر چند در نهايت، اين قيام‏ها منجر به پيروزي و دفع مهاجمان نگرديد، اما جايگاه ممتاز مرجعيت شيعه را در بسيج مردم و مقابله با نفوذ بيگانگان نشان داد.
استاد رضا روزبه در سال 1300 شمسي در زنجان به دنيا آمد و تحت تعليمات عاليه پدر وعمو كه هر دو عالم و زاهد بودند قرار گرفت. با پايان تحصيلات دبيرستاني به كار تعليم و تربيت در دبستان پرداخت و استعداد عالي و روش كار بي‏نظيرش، او را در اين امر بسيار موفق ساخت. استاد روزبه سپس وارد دانشگاه شد و پس از اخذ ليسانس در رشته فيزيك، اين درس را ادامه داد تا به عنوان محقق اين رشته شناخته شد. با وجود پيشنهادات مكرر براي احراز كرسي تدريس دانشگاه و نيز عضويت در مجامع تحقيقي غرب به همراه مزاياي كلان مادي، وي پايه‏گذاري دبيرستان علوي تهران و تدريس در آن را ترجيح داد و تمام عمرش را صرف انسان‏سازي كرد. استاد روزبه در كنار تحقيقات گسترده در زمينه فيزيك، بر معارف اسلامي و فقه و اصول تسلط كافي داشت. وي مكاسب و رسائل (از دروس حوزوي) را به خوبي مي‏دانست و با ادبيات عرب و زبان فرانسه كاملاً آشنا بود. او نمونه تهذيب و اخلاق اسلامي و پايه‏گذار اولين مسابقات قرائت قرآن به شمار مي‏رود. علاوه بر پاكي و صفا و زهد بي‏رياي او، وي داراي تاليفات متعددي بود و حتي در آخرين شب حيات خود، به تجديد نظر در اين تاليفات اشتغال داشت كه خداشناسي و عربي آسان و رسايل بسياري در علوم و فقه از آن جمله‏اند. اين استاد اخلاق سرانجام در بيست و يكم آبان 1352 ش در 52 سالگي به بيماري سرطان درگذشت و در قم به خاك سپرده شد.
با توجه به نيازهاي گسترده پژوهشي در قلمرو فرهنگ و تمدن اسلامي، مركز علمي - تحقيقاتي بنياد پژوهش‏هاي اسلامي آستان قدس رضوي در بيست و يكم آبان 1363 در مشهد مقدس آغاز به كار كرد. محور اصلي فعاليت‏هاي بنياد بر طبق اساس نامه عبارت است از: توسعه فرهنگ اسلامي در جهت عمق بخشيدن به باورهاي ديني و گسترش معارف شيعي؛ نشر علوم اسلامي و معارف حقّه جعفري در پرتو پژوهش‏هاي بنيادي؛ احيا و نشر ذخاير و نفايس علمي - اسلامي؛ ارتقاي سطح علمي نيروهاي پژوهشي در حوزه علوم اسلامي. در اين بنياد فعاليت‏هاي پژوهشي در گروه‏هاي قرآن، حديث، فقه، كلام و فلسفه، تاريخ اسلام، تصحيح متون اسلامي، جغرافياي ممالك اسلامي، هيئت، نجوم، تراجم و انساب و... صورت مي‏گيرد.
دولت روسيه تزاري پس از تجاوزات مكرر به مرزهاي ايران به دولت موقت ايران اخطارداد كه مورگان شوستِر اِمريكايي را از ايران اخراج كند. روسيه همچنين اعلام كرد كه مخارج جنگهاي روسيه با ايران به عهده دولت ايران است و درصورت مخالفت مقدمات ايراني با درخواست آنان، قواي روسيه ازقزوين بطرف تهران حركت خواهند كرد. اما نمايندگان مجلس شوراي ملي زنهاره يا اولتيماتوم روسيه را رد كردند و پس ازآن مردم نيزبه مبارزه با بيگانگان پرداختند. سرانجام به علت نداشتن سياست مشخص و صحيح و خود باختگي گروهي سرسپرده مقاومت مردم درهم شكسته شد و آزاديخواهاني چون ثقة الاسلام تبريزي بدست روسها شهيد شدند .
شَمسُ العُلماء عَبدُ الرَّب آبادي يكي ازچهارمؤلف كتب نامه دانشوران درگذشت. عبدُ الرّب آبادي درپايان دوره تحصيل درادامه دارُ التأليف به عنوان يكي ازچهارمؤلف نامه دانشوران مشغول بكارشد. «مَطلَعُ الشَّمس» ازديگرآثاروي بشمارمي‎رود.
مأمون، هفتمين خليفه‏ي عباسي پس از پيروزي بر برادرش امين و استيلاي كامل بر كشور پهناور اسلامي، تصميم گرفت امام رضا(علیه السّلام) را از مدينه به مرو مقر حكومت خود منتقل كند و با آن حضرت به ظاهر طرح دوستي و محبت بريزد و ضمن استفاده از موقعيت علمي و اجتماعي امام، كارهاي او را تحت نظارت كامل قرار دهد. آوردن امام از مدينه به مرو، هر چند در ظاهر به صورت دعوت بود، اما ماهيت واقعي آن جز ايجاد محدوديت هر چه بيشتر براي امام چيز ديگري نبود. از اين جهت امام براي تفهيم ماهيت اين دعوت، هيچ يك از اعضاي خاندان خويش را همراه خود نبرد تا از اين طريق به مسلمانان بفهماند اين سفر، نوعي تبعيد است نه سفري مقرون به رضايت. ولي مامون براي خنثي كردن هدف امام دستور داد گروهي از رجال و اشراف از جمله والي مدينه ملازم ركاب امام باشند و حتي مسير سفر امام نيز معين گشت و قرار شد كه امام از طريق مدينه، بصره، خرمشهر، اهواز، قم، ري و نيشابور به مرو وارد شود. آن حضرت در 10 شوال سال 201 قمري وارد مرو شد.
ابوعبداللَّه حسين بن منصور، ملقب به حلاج از بزرگان عرفا و صوفيه مي‏باشد كه با جنيد بغدادي و ديگر بزرگان اين فرقه، مصاحبت داشت. گروهي او را از اولياء اللَّه مي‏پندارند و پاره‏اي، كاهن و كذّاب مي‏دانند و كرامات ذكر شده از وي را شعبده‏بازي مي‏نامند. "اَنَا الحق و لَيسَ في جُبَّتي الاّ اللَّه" (من حقم و در وجود من چيزي جز اللَّه نيست) ازكلمات مشهور اوست كه جمعي با استناد به اين گفتار،كافرش دانستند و سال‏ها به زندان انداختند. سرانجام به امر حامد بن عباس، براساس فتواي مهدور الدم بودن وي، به حلاج هزار تازيانه زدند؛ دست‏ها و پاهايش را قطع كردند، او را آتش زدند و خاكسترش را به دجله ريختند و گويند سرش را از پل بغداد آويزان نمودند. امر الشيطان،التوحيد، نورالنور و اليقين از تاليفات اوست.
ملا شرف‏الدين محمدشريف بن حسنعلي آملي مازندراني، فقيه و اصولي بزرگ شيعه و جامع معقول و منقول بود. در كربلا مجلس درسي داشت كه بيش از هزار نفر از بزرگان حوزه در آن شركت مي‏كردند. سيدالعلماي مازندراني، شيخ مرتضي انصاري، ملااسماعيل يزدي و ملاآقا دربندي از جمله شاگردان اويند.
حاج ميرزا محمد حسن اصفهاني از بزرگان عرفا معروف به صفي عليشاه، در سوم شعبان 1251 ق در اصفهان به دنيا آمد. در اوايل امر مدتي در شيراز و كرمان و يزد و هندوستان به سر برد و عاقبت در تهران مسكن گزيد. در اين مسافرت‏ها، اصول و قواعد سير و سلوك را آموخت و قدم به دايره‏ي عرفان گذارد. او در تهران خانقاهي وسيعي بنا نهاد و جمع كثيري به او ارادت ورزيدند. صفي عليشاه مردي دانا سخن سَنج، نيك محضر و خوش صحبت بود و مريدانش از او كرامات زيادي نقل مي‏كردند. طبعي روان و منطقي استوار داشته و داراي آثاري از قبيل بَحرالحقايق، تفسير قرآن، زُبدةُ الاسرار و عرفان الحَق مي‏باشد. وفات او درتهران در 65 سالگي واقع شد و در خانقاه خود مدفون گرديد.
: مظفرالدين شاه قاجار مردي رئوف، مايل به آسايش رعيّت خود، ولي ضعيف النفس، بيمار و بي‏حال بود. از اين جهت مُغرِضان بر او مسلط گشته و تا آن جا كه توانستند، وي را از همراهي با ملت و اجراي عدالت باز داشتند. با همه‏ي اين احوال، مظفرالدين شاه، دستِ خود را به خون ملت، آلوده نساخت و به واسطه‏ي اعطاي فرمان مشروطيت، مورد علاقه‏ي مردم بود. مظفرالدين شاه ده روز پس از امضاي فرمان مشروطه پس از يازده سال سلطنت، در 55 سالگي در تهران درگذشت.
سربازان ناپلئون بناپارت شهر ليبسون پايتخت پرتغال را اشغال كردند و به اين ترتيب تسخير پرتغال كامل شد. طي مبارزات اقتصادي فرانسه و انگلستان و به سبب تعلّل دولت پرتغال درقطع روابط تجاري با انگلستان ليبسون به تصرف فرانسه درآمد. بدين ترتيب با تصرف پرتغال يكي ازكشورهاي همجوار فرانسه كه برا ي دولت فرانسه خطراحتمالي داشت ازصحنه سياسي- نظامي اروپا خارج شد. گفتني است كه پس از اشغال پرتغال بدست نيروهاي فرانسوي، اعضاي خاندان سلطنتي پرتغال به كشور برزيل گريختند.
سرزمين مالت به استقلال كامل رسيد. مالت از1800ميلادي مستعمره انگليس شد و ازسال1947ميلادي ستاد فرماندهي نيروهاي اروپايي پيمان ناتو گرديد. كشور مالت سرانجام درسال1964ميلادي به استقلال كامل رسيد.
آگوستين رودن هنرمند برجسته فرانسوي در 12 نوامبر 1840م در پاريس به دنيا آمد. وي به عنوان پژوهش‏گري پرشور به مطالعه مجسمه‏هاي يونان و روم باستان پرداخت. رودن در صحنه پيكره‏سازي نوين، جايگاهي والا يافت و انقلابي عليه آرمان‏گرايى احساساتي به راه انداخت و نزديك‏ترين راه بازگشت به طبيعت را در آثار هنري خود برگزيد. دست‏آورد رودن در رهايى پيكره‏سازي مدرنْ بيشتر از لحاظ مرتبت استادي وي بود تا نوع آثارش. در ميان معاصران كمتر مي‏توان كسي را يافت كه نيرو، تخيل و قدرت ابتكار قابل مقايسه با او در زمينه مسائل پيكره‏سازي داشته باشد. واقع‏گرايى بسيار دقيق و آشكار در آثار رودن، موجب ايجاد اين گمان مي‏شد كه مبادا تا اندازه‏اي از روي مدل زنده، ساخته شده باشد اما بدون شك وي تمامي زواياي كار را به دقت نگريسته بود. در عين حال از لحاظ شدت معنويتْ، كارهايش در اوج مي‏باشد. اين مسئله در آثاري چون مردِ قدم زننده و يحيى(ع) تعميد دهنده در حال وعظْ، نمايان مي‏باشد. از آثار رودن ساختن و رودي موزه‏اي در پارليل بود كه در سال 1880م به وي واگذار شد. او براي اين كار دست به تفسيري آزاد از كتاب دوزخ اثر دانته زد و با پرورش اين موضوع اين موضوع به آفرينش تركيبي از اجسام و پيكره‏هاي كوچك پرداخت. نتيجه اين تلاش اثر وي تحت عنوان دروازه‏هاي دوزخ بود. گرچه رودن در صنعت پيكره‏سازي، بعد از رنسانس، اولين قالب‏سازي بود كه ابتدا با گِل آغاز مي‏كرد و بعد مدل را به گچ يا برنز مبدل مي‏ساخت ولي بسياري از كارهاي ستايش برانگيز وي، از سنگ مرمر بود. او در اين راه گرچه از كمك دستياران بهره مي‏گرفت اما بدون ترديد، كارها را خود تحت نظر داشت و مرمرها را با دست خود به اتمام مي‏رسانيد. از ديگر آثار رودن، پيكره‏هاي تك چهره‏وار هستند كه در جاي خود نمايانگر فصلي براي جستجوي هويت و توصيف نمادين مي‏باشند. آنچه كارهاي او را از نمونه‏هاي يوناني‏اش متمايز مي‏سازد، جستجوي او براي روان‏شناسي فرد است تا تناسب منطقي ساده اندام انسان. رودن، پيكرتراشي را به دليل سه بعدي بودنش مي‏ستود و خواص ويژه آن را در عرصه ماده كار و شكل، مورد مطالعه قرار مي‏داد. بيشتر طرح‏هاي او ناتمام باقي ماندند يا عمداً نيمه كاره رها شدند. وي ترجيح مي‏داد بخشي از كار را به تخيل تماشاگر واگذارد. رودن در هنر پيكرتراشي از مكتب امپرسيونيسم يا واقع‏گرايي و ثبت پاره‏هايي از زندگي طبيعت به مكتب اكسپرسيونيسم روي آورد كه در آن نوعي كژنمايي و دوري از تمامي واقعيات حاكم بود. آگوست رودن پس از هفتاد و هفت سال زندگي سرانجام در هفدهم نوامبر سال 1917م درگذشت.
در جريان جنگ جهاني دوم، هنگامي كه نيروهاي ايتاليايى در مستعمرات خود در شمال افريقا به سپاهيان انگليسي مستقر در كشور ليبي يورش بردند، هيتلر به كمك ايتاليا آمد و با تجهيز سپاهي مكانيزه، چنان عرصه را بر انگليسي‏ها تنگ كرد كه آنان مجبور شدند تا اعماق مصر عقب‏نشيني كنند. با اين حال چون انگليس در خاورميانه منافع و منابع بي‏شماري داشت دست به مقاومت گسترده‏اي زد و با ارتش آلمان و ايتاليا به شدت به مقابله پرداخت. در نهايت جنگ سرنوشت‏ساز العلمين بين نيروهاي آلمان و انگلستان در 23 اكتبر 1942م به وقوع پيوست. در اين ميان، شكست آلماني‏ها در شوروي و تضعيف روحيه ارتش آلمان، هم‏چنين توجه بيشتر هيتلر به جنگ‏هاي داخل اروپا، وي را از تمركز بر نواحي شمال افريقا و حفظ اين منطقه بازداشت تا اين‏كه در اين نبرد، انگليسي‏ها توانستند با ضد حمله وسيعي كه تدارك ديده بودند، نيروهاي آلماني و ايتاليايى را از اين منطقه بيرون رانده و معادلات نظامي رابه نفع خود به پيش ببرند. اين جنگ در نهايت در دوازدهم نوامبر 1942م به پايان رسيد. شكست العلمين، براي آلمان بسيار گران تمام شد چرا كه پس از مدتي رژيم فاشيستي ايتاليا به رهبري موسوليني بر اثر نارضايتي داخلي فروپاشيد و آلمانْ، متحد اصلي خود در جنگ را از دست داد تا اين‏كه در سراشيبي سقوط و شكست قرار گرفت.
جنايت سربازان رژيم صهيونيستي در اردوگاه فلسطينيان در شهر رَفَح واقع در نوار غزه، در دوازدهم نوامبر 1956م و چند روز پس از اعلام آتش بس در جنگ رژيم صهيونيستي، انگلستان و فرانسه بر ضدّ مصر صورت گرفت. نظاميان اسرائيلي پس از ورود به اين اردوگاهْ ساكنان بي‏دفاع آن را قتل عام كردند و يك‏صد و ده زن، مرد و كودك فلسطيني را شهيد و حدود هزار نفر ديگر را زخمي كردند.
/خ